Jaarlijks worden bijna 20.000 mensen ziek door hun werk. Het gaat het vaakst om een psychische aandoening, daarvan komt overspannenheid verreweg het vaakst (77 procent) voor, en het meest in de financiële sector.
Dat blijkt uit maandag gepubliceerd onderzoek van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten over 2013, gedaan in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Na psychische aandoeningen gaat het het vaakst om aandoeningen aan het houdings- en het bewegingsapparaat en dan om gehooraandoeningen.
Bij 10 procent van de psychische beroepszieken gaat het om een posttraumatische stressstoornis. Dat komt het vaakst voor bij de politie, gevolgd door treinmachinisten en -conducteurs en mensen in de zorg en defensiepersoneel.
Het gemiddelde aantal beroepsziekten is ongeveer gelijk gebleven in vergelijking met het jaar ervoor.
Ruim twee derde van de bedrijfsartsen, 70 procent, meldt beroepsziekten - ziekten die patiënten hebben opgelopen als gevolg van hun werk - niet. Artsen zijn wettelijk verplicht melding te maken van beroepsziekten, maar doen dat vaak niet door een gebrek aan kennis van beroepsziekten en door tijdgebrek. Dat blijkt uit een enquête onder bedrijfsartsen die werd uitgevoerd in opdracht Inspectie SZW, voorheen de Arbeidsinspectie.
Bijna een derde van de bedrijfsartsen, 31 procent, geeft aan het moeilijk te vinden om een beroepsziekte te herkennen, of niet te weten hoe en waar de melding gedaan moet worden. Van de ondervraagden geeft 58 procent aan geen tijd te hebben om melding te maken van beroepsziekten of dit te vergeten.
Uit de enquête blijkt dat 36 procent van de bedrijfsartsen vreest voor de juridische of economische consequenties van het melden van beroepsziekten. Dat bedrijfsartsen worden betaald door de werkgever speelt daarin een rol.
Omdat artsen de beroepsziekten niet vaak genoeg melden, geven officiële cijfers geen compleet beeld van de problematiek.
Inspecties SZW en IGZ gaan bedrijfsartsen aanspreken op hun meldplicht. In februari kondigde de Inspectie SZW al aan meer capaciteit te zullen vrijmaken om beroepsziekten aan te pakken.
De FNV wil bedrijven strafrechtelijk kunnen vervolgen die verwijtbaar hebben gehandeld bij opgelopen beroepsziekten. "Als werkgevers bijvoorbeeld willens en wetens werken met stoffen waar je dood aan kan gaan, zonder dat de werknemer dat weet, dan moet er ook strafrechtelijk vervolgd worden", zegt Heerts.
Hij denkt dat het dreigen met strafrechtelijke vervolging een dermate waarschuwing afgeeft, dat bedrijven vanzelf meer aandacht geven aan goede arbeidsomstandigheden.
"Dat is een dubbele stok en een extra motivering dat een werkgever het nalaat dat je een werknemer in die positie brengt." Naar schatting zijn er jaarlijks vijftigduizend mensen die een beroepsziekte oplopen, daarvan overlijden er ieder jaar drieduizend. "Dat moet echt stoppen", zegt Heerts.
Volgens een onderzoek van Altijd Wat Monitor worden mensen met een beroepsziekte aan hun lot overgelaten.
Jan Popma, onderzoeker arbeidsomstandigheden aan de Universiteit van Amsterdam, spreekt van een structureel probleem. Er zou volgens de onderzoeker dus ook structureel meer beleid voor moeten worden gemaakt.
Ook de FNV pleit voor een systematische aanpak en vindt dat de Nederlandse Arbeidsinspectie te weinig arbeidsinspecteurs op het gebied van veiligheid en gezondheid in dienst heeft. Volgens de vakbond doen ook veel bedrijfsartsen geen melding van beroepsziekten, terwijl dit wel verplicht is.
"Hierdoor blijft het bedrijf waar de beroepsziekte is ontstaan, buiten beeld. Het zou normaal zijn als de ziekmakende werkplek wordt aangepakt in plaats van de zieke werknemer, dan doen we echt aan preventie”, aldus Heerts.
De Nederlandse vakbeweging heeft een klacht ingediend bij de Internationale Arbeidsorganisatie ILO over de huidige werkwijze en bezetting van de Arbeidsinspectie.
